anadoluda kurulan ilk türk beylikleri ne demek?
Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beylikleri
Malazgirt Zaferi'nin (1071) ardından Anadolu'nun fethi hızlanmış ve Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı olarak çeşitli Türk beylikleri kurulmuştur. Bu beylikler, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde önemli rol oynamışlardır. En önemlileri şunlardır:
- Saltuklular: Erzurum ve çevresinde kurulan ilk Türk beyliklerinden biridir (1072-1202). Kurucusu Ebul Kasım Saltuk'tur. Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması için mücadele etmişlerdir. Sanatsal açıdan da önemli eserler bırakmışlardır.
- Mengücekliler: Erzincan, Kemah, Şebinkarahisar ve Divriği civarında kurulmuştur (1080-1228). Kurucusu Mengücek Gazi'dir. Özellikle Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası gibi önemli mimari eserler inşa etmişlerdir.
- Danişmentliler: Sivas merkez olmak üzere Tokat, Amasya, Niksar, Kayseri ve Malatya gibi bölgelerde hüküm sürmüşlerdir (1080-1178). Kurucusu Danişment Gazi'dir. Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde Bizans İmparatorluğu ile yoğun mücadele etmişlerdir. Anadolu'da ilk medreselerden biri olan Yağıbasan Medresesi'ni kurmuşlardır.
- Artuklular: Diyarbakır, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde üç kol halinde hüküm sürmüşlerdir (1102-1409). Hasan Keyfa, Mardin ve Harput Artuklu kollarını oluştururlar. Özellikle mimari ve mühendislik alanında önemli eserler bırakmışlardır. Cezeri gibi ünlü bilim insanları Artuklu sarayında çalışmıştır.
- Çaka Beyliği: İzmir ve çevresinde kurulmuş, ilk Türk denizci beyliğidir (1081-1098). Kurucusu Çaka Bey'dir. Ege Denizi'nde Bizans'a karşı önemli denizcilik faaliyetlerinde bulunmuşlardır.
Bu beylikler, Anadolu'nun siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısının şekillenmesinde büyük rol oynamışlardır. Bir yandan Bizans ve Haçlılara karşı mücadele ederken, diğer yandan Anadolu'yu imar etmişler ve Türk-İslam kültürünü yaymışlardır. Zamanla güç kaybederek Türkiye Selçuklu Devleti tarafından ortadan kaldırılmışlardır.